آقطی سیاه

آقطی سیاه




کلیات گیاهشناسی

آقطی سیاه که در همدان انگور کولی نامیده می‌شود از زمانهای قدیم مورد مصرف مردم بوده و از آن برای رفع امراض مختلف مانند دفع بلغم و صفرا استفاده می‌کرده‌اند. آقطی سیاه که خمان کبیر نیز نامیده می‌شود درختچه‌ای است که ارتفاع آن در نواحی مساعد به 10 متر می‌رسد. این درختچه معمولا در کنار جاده‌ها و حاشیه جنگلها و در نواحی مرطوب و سایه می‌روید. برگهای آن سبز رنگ ، بیضوی ، دندانه‌دار و مرکب از 7 - 5 برگچه می‌باشد. اگر برگها شکسته و مالش داده شود بوی بدی از آن متصاعد می‌شود. گلهای آن سفید و خوشه‌ای است که در اواخر بهار ظاهر می‌شود. میوه آقطی سیاه گوشتی ، ریز مانند انگور و به رنگ آبی سیر می‌باشد. قسمت مورد استفاده این درختچه گل ، برگ و پوست داخلی ساقه آن است. آقطی سیاه در ایران در نواحی آذربایجان و همدان می‌روید

...........


آقطی سیاه Elderberry

نام علمی Sambucus nigra

ترکیبات شیمیایی

پوست این درختچه و برگ آن دارای موادی مانند ساوبوسین Sambucine ،‌ سامبو نیگرین Sambunigerine ، کولین ، سیکوتین Cicutine و مقدر کمی نیترات پتاسیم می‌باشد. در گلهای آن الدرین Elderine و مقدر کمی اسانس وجود دارد. میوه آقطی سیاه دارای کریزان تمین Chrysanthemin ، مواد قندی ، اسانس ، صمغ ، اسید والریانیک و اسید استیک می‌باشد.
خواص داروئی












آقطی سیاه از نظر طب قدیم ایران سرد و خشک است. پوست ثانوی ساقه و ریشه آن از نظر طبی موثرترین قسمتهای این گیاه است.

*
در درمان رماتیسم و درد مفاصل موثر است.
*
ادرارآور است.
*
ملین و ضد یبوست می‌باشد و بهترین دارو برای رفع یبوست در افراد سالخورده و کسانی است که انقباضات روده بزرگ در آنها ضعیف شده است.
*
دم کرده برگهای خشک شده آن در رفع اسهال موثر است.
*
برای برطرف کردن درد و التیام بواسیر ، برگهای تازه این گیاه را له کرده و یا اینکه از آن پماد تهیه کنید و روی بواسیر دردناک بگذارید.
*
برای از بین بردن خارش بدن ، پوست ساقه آن را در روغن بجوشانید و سپس آن را صاف کرده و بگذارید سرد شود. این روغن را روی قسمتهایی که خارش درد بزنید.
*
برای جوش‌خوردن استخوان و مداوای شکستگی استخوان ، از دم کرده ریشه این درختچه استفاده کنید.
*
دم کرده گلهای خشک شده آقطی سیاه درمان کننده گریپ ، سرماخوردگی ، بیماریهای دستگاه تنفسی و نقرس می‌باشد.
*
جوشانده گلهای خشک شده این گیاه برای معالجه برونشیت و ذات‌الجنب مفید است.
*
بخور گلهای آقطی سیاه برای درمان بیماری سل مفید است.
*
بیماریهای کلیه و مجاری ادرار را درمان می‌کند.
*
سنگ کلیه را خارج می‌سازد.
*
شیر مادران شیرده را زیاد می‌کند.
*
در درمان بیماری صرع مفید است.
*
جوشانده گلهای خشک شده آقطی سیاه را به صورت کمپرس روی زخمهای اگزما بگذارید اثر مطلوب خواهد داشت.
*
جوشانده گلهای آقطی سیاه را روی سوختگیها بگذارید و کمپرس کنید.
*
جوشانده برک این درخت آفت درختان و سبزیجات را از بین می‌برد.
*
اگر پوست حساس دارید برای شستن صورت یا پاک کردن آرایش از دم کرده آقطی سیاه استفاده کنید.
*
برای شادابی پوست صورت از بین بردن لکه‌ها و کک و مک می‌توان از ماسک زیر استفاده کرد. گلهای خشک شده آقطی سیاه را دم کنید و مقداری پودر باقلای خشک را در ظرفی بریزید سپس دم کرده آقطی سیاه را روی آن ریخته و خمیری تهیه کنید. این خمیر را به صورت ماسک روی صورت بگذارید و پس از یک ربع ساعت بجوشانید این ماسک را هر روزه روی پوست خود بگذارید تا صورت را جوان و شاداب کند.

طرز استفاده



*
جوشانده: مقدار 60 گرم پوست ساقه ، برگ و یا میوه این درختچه را در یک لیتر آب ریخته و بگذارید آهسته بجوشد تا حجم آن به نصف برسد. سپس آن را صاف کنید.

*
سرکه آقطی سیاه: 20 - 10 گرم برگهای خشک شده این درختچه را در یک لیتر سرکه ریخته و بگذارید تا مدت دو هفته بماند و هر روز آنرا بهم بزنید. پس از این مدت آنرا صاف کرده و در شیشه دربسته نگهداری کنید. مقدار مصرف این شراب سوپخوری و سه بار در روز است.

*
دم کرده آقطی سیاه: مقدر 100 گرم گل خشک شده این درختچه را در یک لیتر آبجوش ریخته و به مدت 10 دقیقه دم کنید. از این دم کرده می‌توانید برای شستشوی زخمها استفاده کنید.

*
شیره یا آب میوه: میوه‌های رسیده آقطی سیاه را فشار داده تا شیره آن خارج شود. مقدر مصرف این شیره یک قاشق چایخوری مخلوط در یک لیوان آب می‌باشد.

مضرات

استفاده زیاد از آقطی سیاه ممکن است باعث تهوع و همچنین ورم روده‌ها شود. آقطی سیاه سرد است و بنابراین افراد سرد مزاج حتما باید آن را با عسل بخورند.

سیسوس

نام علمی : Cissus

نام فارسی :پیچ شهریار  ، پیچ کانگارو

چکیده :گیاهی بالا رونده وعلفی از خانواده ویتاسه و زادگاهش استرالیا است علاوه بر استفاده از آن به

عنوان گیاه آپارتمانی در سایبان ها، آلاچیق ، دیوار ها و پوشانیدن تنه درختان نیز مورد استفاده قرار می گیرد گیاهی بسیار زیبا برای سبد های آویزان  است .  گیاهی کم توقع ومناسب برای افراد مبتدی است این گیاه بیشتر در جایی که نیاز به گیاه خزنده است استفاده می شود .

تاریخچه مختصری از واریته های سیسوس ، تولید واستفاده آن در آمریکا:

اولین و بیشترین نوع رایج سیسوس (cissus rhombifia)است که تا سال 1975 که باغ "راپیس " افتتاح شد به مقدار کم تولید می شد از آن تاریخ به بعد تولید کنندگان به میزان تولید خود افزودند این سیسوس بالا رونده بوده ونیاز به قیم دارد.

:Ellen danica دومین واریته ای که وارد بازار شد گیاهی علاقه مند به نور کم که در نور کم به خوبی رشد می کندو تولید کننده های تجاری از فلوریدا تا کالیفرنیا این گیاه را به برنامه های تولیدی خودشان افزودند اوج فروش این گیاه زمانی بود که هتل بزرگ آناتولی  12 هزارگلدان از این گیاه را برای آذین بندی اتاق های میانی ، کنار و بالای آبشارها وبالکون ها خرید .

رقم بعدی سیسوس که معرفی شد "ماندی یاننا "نامیده می شد گیاهی بزرگتر با برگ هایی پرپشت و ساقه ای محکم که به آسانی بالا می رفت ودرمقابل سفیدک مقاوم بود.

گیاهشناسی :

گیاهی است بالارونده، پیچک ها ساده ومقابل برگ ها قرار گرفته اندبرگ ها بزرگ و دندانه دار ، سبز روشن وانبوه است . گل ها دو جنسی و به صورت چتری است که در مقابل برگ ها قرار گرفته است . میوه ها کروی وسته، اندازه میوه ها 0.3 تا 3 سانتیمترو رنگ آن آبی ،  قرمز ، زرشکی یا سیاه است.رنگ بذرها از بنفش تا سیاه وشکل آن بیضی ویا گلابی شکل است گل ها ومیوه های آن در فصل خردادو مرداد ظاهر می شود. بیشتر گونه های سیسوس دارای ساقه و ریشه توپر هستند .

خواص و استفاده دارویی : استفاده اصلی از آن برای ترمیم استخوان شکسته بوده و همچنین برای درمان بواسیر ، آسم ، سوء هاضمه، سرما خوردگی و کم کردن اشتها نیز استفاده می شود .

ازدیاد :گرفتن  قلمه ساقه در تابستان (قلمه بین چوبی وعلفی باشد (قلمه ها را در 21 تا 27 درجه سانتیگراد ریشه دار کنید خیلی از پرورش دهنده های تجاری از هورمون ریشه زایی جهت ریشه دهی قلمه ها استفاده می کننددر نتیجه کالوس تشکیل یافته قابل توجه بوده و ریشه ها از مناطق کالوس دار گسترش می یابند .

فاصله :  30* 30

مهمترین گونه هاوواریته ها:

(1Cissus antarctica (Kangaroo Treebine) 
(2Cissus hypoglauca 
(3Cissus quadrangularis (Veld grape) 
(4Cissus rhombifolia (Oak Leaf Ivy, Grape Ivy) 
(5Cissus striata 
(6Cissus trifoliata (Arizona Grape Ivy, Sorrelvine) 
(7Cissus tuberosa 
(8Cissus bainesii synonym of Cyphostemma bainesii (Gouty Vine) 
(9Cissus betaeformis synonym of Cyphostemma betiforme 
(10Cissus capensis synonym of Rhoicissus capensis (Evergreen Grape) 
(11Cissus currori synonym of Cyphostemma currori 
(12Cissus incisa synonym of Cissus trifoliata (Arizona Grape Ivy, Sorrelvine) 
(13Cissus quadrangula synonym of Cissus quadrangularis (Veld grape) 
(14Cissus voinieriana synonym of Tetrastigma voinierianum 

Kangaroo Treebine       Scientific Name: Cissus antarctica       Family: Vitaceae

گیاهشناسی :گیاهی است بالارونده با برگ های سرسبز، پرپشت  ، براق و چرمی نما

نور : سایه_ آفتاب. از نور مستقیم آفتاب محافظت شود.                مقاومت دربرابر سرما : سر ما را نمی تواند تحمل کند

Cissus hypoglauca                           Scientific Name: Cissus hypoglauca  
Synonym: Vitis hypoglauca             Family: Vitaceae

نور : سایه_ آفتاب. از نور مستقیم آفتاب محافظت شود.              مقاومت در برابرسرما : سر ما را نمی تواند تحمل کند 
 
 

Veld grape      Scientific Name: Cissus quadrangularis L. 
Synonym: Cissus quadrangula, Vitis quadrangularis   Family: Vitaceae

نور : سایه_ آفتاب. از نور مستقیم آفتاب محافظت شود.                     

استفاده: به عنوان گیاه خانگی از آن استفاده می شود.                                                             مقاومت در برابرسرما :   سر ما را نمی تواند تحمل کند.

اصل: آفریکا ، عربستان تا هندوستان                                           

مشخصات : ساقه توپر و دارای پیچک

نیاز آبیاری : آبیاری منظم ، فاصله بین دو آبیاری حتما خشک شود.

ازدیاد : با خوابانیدن به آسانی تکثیر می شود. 
 
 

Oak Leaf Ivy, Grape Ivy

Scientific Name: cissus rhombifolia

نور : سایه_ آفتاب. از نور مستقیم آفتاب محافظت شود.

تحمل به سرما : سر ما را نمی تواند تحمل کند.

اصل : آمریکای شمالی   (عکس شماره 2 )

مشخصات : ارتفاع گیاه تا 3.5 متر می باشد . عموما این گیاه در بیرون کشت می شود. 

Cissus striata     Scientific Name: Cissus striata     Family: Vitaceae               
Synonym: Ampelopsis sempervirens, Vitis striata

نور : سایه_ آفتاب. از نور مستقیم آفتاب محافظت شود.                مقاومت در برابرسرما : سر ما را نمی تواند تحمل کند.

Gouty Vine      Scientific Name: Cyphostemma bainesii 
Synonym: Cissus bainesii, Vitis bainesii                   Family: Vitaceae

مقاومت در برابر سرما : تا منهای 3 درجه را تحمل می کندولی گیاهان جوان نیاز به مراقبت دارد .

آبیاری :در تابستان به آبیاری متوسطی نیاز دارد ودر زمستان آبیاری نشود یا خیلی کم آب داده شود.

اصل: شمال افریکا ، نامبیا       نور : سایه روشن 
 
 
 

Cyphostemma betiforme                            Scientific Name: Cyphostemma betiforme (Chiov.) K. Vollesen 
Synonym: Cyphostemma betiformis, Cissus betaeformis           Family: Vitaceae

تحمل به سرما : کمتر از 2 درجه را تحمل نمی کند .           نور : کمی سایه                اصل: سومالیا، کنیا

Evergreen Grape                                                      Scientific Name: Rhoicissus capensis 
Synonym: Cissus capensis, Vitis capensis              Family: Vitaceae

نور: سایه آفتاب                 اصل: شمال آفریقا

Cyphostemma currori                             Scientific Name: Cyphostemma currori (Hooker fil.) Descoings   
Synonym: Cyphostemma cramerana, Cissus currori                   Family: Vitaceae 
 
 
 

مقاومت به سرما: کمتر از 2 درجه سانتیگراد را تحمل نمی کند

نور: نور کامل

اصل: شمال آفریقا ، نامبیا ، آنگولا

ارتفاع : تا ارتفاع 7.5 نیز دیده شده است .

توضیح : بزرگترین گونه این جنس میباشد. 

Arizona Grape Ivy, Sorrelvine                                                    Scientific Name: Cissus trifoliata (L.) L. 
Synonym: Sicyos trifoliata, Cissus incisa, Vitis trifoliate           Family: Vitaceae

مقاومت در برابر سرما : سر ما را نمی تواند تحمل کند         نور: از نور مستقیم آفتاب در تابستان محافظت شود .(سایه _ آفتاب)

اصل: آمریکای شمالی ، مکزیک    آبیاری : به آب کمی نیاز دارد ابیاری باید به طور منظم صورت گیرد.               ازدیاد : قلمه 

نیازها:

نور: به نور فراوان نزدیک پنجره احتیاج دارد ولی از نور مستقیم آفتاب گریزان است ودر صورتی که در مقابل نور مستقیم آفتاب قرار گیرد برگهایش حالت سوختگی پیدا می کنند ودر نور کم برگ ها درازتر می شوند .سطح های مختلف نور را تحمل می کند از خیلی کم تا خیلی زیاد (حداقل 75 فوت کندل ) علاقه مند به نور 1200 تا 2000 فوت کندل می باشد .

دما: بهترین رشد را در قسمت پر نور گلخانه دارد . در زمستان در درجه حرارت 15 ودر تابستان در 20 درجه سانتیگراد می شود اگر درجه حرارت از 20 درجه سانتیگراد بیشتر باشد غبار پاشی ضروری به نظر می رسد. دما و رطوبت خاک را به خوبی کنترل کنید

آبیاری : بین دو آبیاری اجازه دهید سطح خاک خشک شود بعد از اینکه سطح خاک تقریبا خشک شد آبیاری و سپس زهکشی کنید . هرگز خاک را پیوسته و مرتب مرطوب نگهداری نکنید چون در این صورت ریشه اش دچار پوسیدگیمی شود. در تابستان هفته یکبار ودر زمستان هر دو هفته یکبار آبیاری کنید .

رطوبت : در صورتی که در تابستان درجه حرارت از 20 درجه بالاتر رود غبار پاشی هر روزه وگرنه هفته ای یکبار کافی است .

کوددهی : جهت کود دهی از کود های مایع یا جامد محلول در اب مخصوص گیاهان زینتی هر دو هفته یکبار استفاده کنید میزان کود لا زم برای هر ماه 1.5 الی 2 کیلو نیتروژن به نسبت 2-1- 3 می باشد .در صورت نیاز به میکرو المنت ها 0.5 گرم در هر 90 سانتیمتر مربع به صورت محلولپاشی یا نواری استفاده کنید کوددهی 3 یا 4 بار در سال ( اوایل بهار ، اوایل تابستان ، اواخر تابستان ، پائیز ) اجازه دهید رنگ برگ شما را راهنمایی کند برگ های سبز تیره یعنی اینکه میزان کود خوب است در صورتی که رنگ زرد روشن در شاخ وبرگ های جدید مشاهده گردید دز توصیه شده را بالا ببرید.

خاک مناسب : در انواع خاک ها رشدمی کند ولی خاک لومی را ترجیح می دهد . زهکشی آن باید مناسب باشد( مخلوطی از خاک باغچه یا خاکبرگ قابل توصیه است ) پرلایت و calcined clay,Styrofoam غالبا توسط پرورش دهندهای تجاری استفاده میشود.   

تعویض گلدان : هنگامی که گیاه جوان ودر حال رشد است هر سال دو بار (در اواسط بهار و تا بستان ) احتیاج به تعویض گلدان دارد و در سال های بعد فقط به عوض نمودن خاک های سطحی گلدان با خاک نو و غنی اکتفا نمائید .انتخاب یک گلدان مناسب برای این گیاه خیلی مهم می باشد چونکه ریشه های سیسوس به زهکشی خوبی نیازمند است . برای فروش تجاری در گلدان هایی که قطردهانه آن ان 7 تا 25 سانتیمتر است گذاشته می شود و برای سبد های اویزان در گلدان هایی که اندازه آن 15 تا 56 سانتیمتر است گذاشته می شود . 

تمیز نمودن برگ ها : غبار پاشی برای تمیز نگهداشتن گیاه کافی است ودر صورت نیاز میتواند هر دو ماه یکبار از مواد براق کننده شیمیایی استفاده کنید توجه کنید که استفاده مداوم آن برای برگ ها مضر است.

آفات :خوشبختانه تار عنکبوتی و شپشک آرد آلود بندرت به این گیاه حمله می کنند در صورت حمله میتوان به راحتی با آنها مبارزه کرد. کنه قرمز سبب زرد شدن برگ ها و همچنین تار عنکبوتی شدن پشت برگ ها می شود توجه داشته باشید که این گیاه به سم خیلی حساس است بنابراین برای مبارزه با این آفت از پنبه آغشته به سم استفاده نموده و به آرامی پشت برگ ها بکشید ، غبار پاشی نیز در کاهش این آفت موثر است.

شته موجب بدشکلی وچسبناک شدن برگ ها می شودجهت مبارزه با این آفت از حشره کش نفوذی هفتهای یکبار این گیاه را سمپاشی کنید. تریپس نیزگاهی به این گیاه حمله می کند.

بیمای های قارچی :

1)آنتراکنوز : قارچ عامل colletotrichum sp      2 )مرگ گیاهچه (بوته میری)   

(3سفیدک پودری : برای مبارزه می توانید از قارچ کش های توصیه شده علیه این بیماری استفاده کنید.

4)رایزوکتونیا                    5)پوسیدگی ریشه : درصورتی که در زمان آبیاری دقت شود دچار این عارضه نمی شود.

ناهنجاری های فزیولوژیک وعوامل نامساعد محیطی:     _کمبود مواد غذایی سبب کند شدن رشد گیاه ورنگ پریدگی برگ ها می شود.علاج : هر 15 روز یکبار محلول پاشی کنید.    _اگر لکه های قهوای روی برگها مشاهده شد دلیلش آبیاری بیش از اندازه است برای رفع آن اجازه دهید سطح خاک بین دو آبیاری خشک شود ،آبیاری راتنظیم کنید .      _سرد وخشک بودن هوا موجب سست شدن و ریختن برگ ها ودر نهایت ریخته شدن برگ ها می شود . گیاه را به محل گرمترمنتقل وآبیاری کنید    _در صورتی که نور آفتاب کامل نباشد فاصله بین برگ ها زیاد ورشد گیاه کم می شود .گیاه را به محل پرنورانتقال دهید      _در صورتی که درجه حرارت بالا باشد .برگ ها نازک ،چروک خورده وسقوط می نمایند .گیاه را به محل خنک تر وبا جریان هوای ملایم انتقال دهید .  _درصورتی که هوا خیلی سرد باشد رشد گیاه متوقف وبرگ های پائینی می ریزند.